ดินแดนศักดิ์สิทธิ์แห่งความเชื่อและความศรัทธาของชาวอีสาน

ในอำเภอบ้านดุง จังหวัดอุดรธานี มีสถานที่หนึ่งที่พิเศษไม่เหมือนที่ไหน นั่นคือ “คำชะโนด วังนาคินทร์” สถานที่ศักดิ์สิทธิ์ที่เต็มไปด้วยพลังแห่งความศรัทธา ความลึกลับ และตำนานเรื่องพญานาคที่สืบทอดกันมาช้านาน

จุดที่ทำให้หลายคนทึ่ง คือ “เกาะคำชะโนด” แห่งนี้ เป็นเกาะลอยน้ำจริง ๆ … ไม่เหมือนเกาะทั่วไปที่เกิดจากภูเขาใต้ทะเล แต่เกาะนี้กลับ “ไม่ได้ยึดติด” กับพื้นดินใต้น้ำเลย มันลอยอยู่ได้ เพราะมีชั้นรากไม้หนาทึบที่เกาะเกี่ยวกันแน่นจนเกิดเป็นพื้นดินแข็ง (ในทางวิทยาศาสตร์เรียกว่า “บึงสนุ่น” หรือ Floating Mat)

และว่ากันว่าเพราะโครงสร้างธรรมชาตินี้เอง ทำให้เกาะสามารถ “ยกตัวขึ้นลง” ตามระดับน้ำได้

มีเรื่องเล่าจากชาวบ้านว่า เวลาสร้างสะพานถาวรเชื่อมเข้ากับเกาะ ไม่ว่าจะสร้างกี่ครั้ง สะพานก็มักหักหรือทรุด เหมือนมีบางสิ่ง “ไม่ต้องการให้ผูกติด” เกาะไว้กับแผ่นดินใหญ่

ดูเหมือนว่าเกาะคำชะโนดจะอยู่เหนือธรรมชาติ แต่เหตุการณ์ “น้ำท่วมใหญ่ครั้งประวัติศาสตร์เมื่อไม่กี่ปีก่อน” ได้พิสูจน์ให้ผู้ศรัทธาเห็นว่า… แม้แต่สถานที่ศักดิ์สิทธิ์เอง… ก็ยังอยู่ภายใต้กฎแห่งไตรลักษณ์

แต่ที่แน่ ๆ ไม่ว่าอะไรจะเกิดขึ้น ความลึกลับของรากไม้ที่พันแน่นอยู่ข้างล่าง ก็ยังทำให้คนเชื่อว่า นี่คือประตูสู่เมืองบาดาลของพญานาค

เคยมีนักสำรวจดำน้ำลงไปเพื่อหาคำตอบ แต่กลับเจอรากไม้พันกันแน่นไปหมด เหมือนจงใจไม่ให้ใครเข้าไปถึงใจกลางของเกาะ

ยิ่งหาคำตอบไม่ได้ ก็ยิ่งลึกลับ ยิ่งขลัง

พญานาค 7 เศียรที่เรารู้จักกันดี คือ “พญานาคมุจลินท์” ผู้แผ่พังพานปกป้องพระพุทธเจ้าในช่วงตรัสรู้ ซึ่งเลข 7 เศียรนี้ หมายถึงพญานาคผู้มีฤทธิ์ คอยปกป้องพระพุทธศาสนา

แต่จริง ๆ แล้วยังมี “พญานาค 9 เศียร” อีก ซึ่งเป็นเจ้าแห่งนาคที่ปกครองเมืองบาดาลในหลายที่ อย่างเช่น พญาอนันตนาคราช (จ้าวแห่งนาคทั้งปวง) และ พญาเพชรภัทรนาคราช (โอรสของพญาอนันตนาคราช) ส่วน “เจ้าปู่ศรีสุทโธ” องค์พญานาคผู้ทรงฤทธิ์แห่ง “คำชะโนด วังนาคินทร์” ก็ถือเป็นหนึ่งในจอมนาคาผู้ยิ่งใหญ่ที่คอยคุ้มครองผู้มีบุญและผู้ปฏิบัติดีเช่นกัน

ทีนี้มาดูในมุมของศาสนากันบ้าง “นาค” จัดอยู่ในภพของสัตว์เดรัจฉาน (จึงไม่สามารถบวชได้)

มีตอนหนึ่งในพระไตรปิฎกเล่าว่าครั้งหนึ่ง พญานาคตนหนึ่งแปลงร่างเป็นมนุษย์มาบวช แต่ถูกจับได้ตอนจำวัด
พระพุทธเจ้าจึงตรัสว่า “สัตว์เดรัจฉานไม่สามารถบวชได้” และให้พญานาครักษาศีลเป็นอุบาสกแทน

ถึงแม้พญานาคจะเป็นภพที่มีพลังและหน้าที่ในการปกป้องธรรมชาติและผืนแผ่นดิน แต่พญานาคก็ยังคงต้องสร้างกรรมดีอย่างต่อเนื่อง เพื่อที่จะได้ไปเกิดในภพภูมิที่สูงขึ้น และ มีโอกาสบรรลุธรรมในอนาคต

ในรั้วบ้านของเรามีรูปปั้นลักษณะเป็นฤๅษี นั่งขัดสมาธิ ใบหน้ายิ้มแย้ม ใจดี มีหัวพญานาคอยู่ด้านบนเราก็เรียกติดปากกันในบ้านว่า “หลวงปู่พญานาค” ซึ่งเรามารู้ภายหลังว่า มีการทำพิธีอัญเชิญพญานาคจากคำชะโนด มาสถิตไว้ที่รูปปั้นนี้ เพื่อปกปักษ์รักษา และเจริญรุ่งเรือง

เมื่อจิตมาสถิตอยู่ ณ สิ่งใด ก็ยากที่จะกลับไปได้ เมื่อถึงวาระเวลา  ก็ต้องมีคนพากลับไปที่แห่งนั้น ซึ่งภาระกิจของเราทุกคนในบ้านรั้วเดียวกันต้องทำคือ พาหลวงปู่พญานาค กลับ “คำชะโนด วังนาคินทร์”

เราเลือกใช้เส้นทางเลี่ยงช่วงเทศกาลจากทางเหนือ กว่าจะถึงอำเภอบ้านดุง จังหวัดอุดรธานี ก็กินเวลาไปเกือบ 10 ชั่วโมง เล่นเอาเหนื่อยเหมือนกัน โดยเฉพาะภูเขาที่จังหวัดเลย ที่สูงและมีโค้งหักศอกเยอะมาก ต้องใช้ความระมัดระวังในการขับรถสุด ๆ

เรามาถึงคำชะโนดประมาณ 6 โมงเย็น ประตูทางเข้าวังนาคินทร์ปิดไปแล้ว เราอยู่บริเวณลานกว้าง มีรูปปั้น เจ้าปู่ศรีสุทโธ นั่งขัดสมาธิอยู่กลางลาน รอบๆ มีพุทธรูปและรูปปั้นเทพฮินดูหลายองค์

ช่วงเวลานั้น มีคนทำพิธีบวงสรวงแก้บน เราจึงนำหลวงปู่ฝากไว้ที่นั่น เพื่อให้พ่อพราหมณ์ช่วยทำพิธีกรรมในวันรุ่งขึ้น ก่อนกลับไปพักที่ตัวเมืองบ้านดุง

เช้าวันวันวิสาขบูชาซึ่งตรงกับที่มีการจัดงานบวงสรวงใหญ่ เราตื่นตาตื่นใจมากกับงานบวงสรวงที่ยิ่งใหญ่

ของถวายวางเรียงเต็มพื้นที่ จัดเป็นระเบียบสุดสายตา แต่สิ่งที่สะดุดตาที่สุดคือ “บายศรีพญานาค” ทั้งใหญ่ ทั้งประณีต สวยจนขนลุก

นอกจากนี้ยังมีผู้หญิงจากหลายๆ หมู่บ้านแต่งตัวสวยๆ  มารำถวายในงาน คือ เราเห็นใบหน้าของคนที่มางานแล้ว สัมผัสถึงความศรัทธาได้จริงๆ สมกับที่เป็นลูกหลานพญานาค

เราเดินเข้ามายังเกาะลอยน้ำ วังนาคินทร์ เริ่มสัมผัสอากาศเย็นเมื่อข้ามสะพานได้ครึ่งทาง ความรู้สึกเหมือนหลุดไปยังอีกโลกหนึ่ง ต้นชะโนดสูงมาก บังแสงอาทิตย์ ต้นไทรก็ใหญ่มาก  เราเดินไปสักการะเจ้าปู่ศรีสุทโธ และ แม่ย่าศรีปทุมมา จากนั้นจึงไปที่ บ่อน้ำศักดิ์สิทธิ์ที่เลื่องชื่อ 

ตำนานเล่าว่า บ่อน้ำนี้เป็นน้ำศักดิ์สิทธิ์จากเมืองสวรรค์ที่ พระอินทร์ประทาน ให้แก่พญาศรีสุทโธนาคราช เพื่อใช้เป็นทางขึ้น-ลงระหว่างเมืองบาดาลและเมืองมนุษย์ ชาวบ้านจึงเรียกบ่อนี้ว่า “ปล่องพญานาค” น้ำจากบ่อนี้ผุดซึมซับตลอดปีไม่เคยเหือดแห้ง และเชื่อกันว่ามีสรรพคุณในการรักษาโรคและเป็นสิริมงคล

ทางเดินไม้ที่ออกแบบให้เดินรอบเกาะ ได้สัมผัสธรรมชาติอย่างใกล้ชิด แถมยังช่วยลดความแออัดของผู้คนได้เป็นอย่างดี ระหว่างเดินเราก็ได้กลิ่นมูลค้างคาว แอบคิดในใจว่าที่นี่ตอนกลางคืน บรรยากาศคงจะน่ากลัวมาก

แม้มีความกังวลว่าการก่อสร้างบนเกาะอาจทำให้คำชะโนด “จม” หรือหมดความขลัง แต่ตราบใดที่ผู้คนยังศรัทธาและต้องการมาเยือน การจัดการที่สมดุลระหว่างการอนุรักษ์และการรองรับนักท่องเที่ยวจึงจำเป็นมาก

พูดถึงคำชะโนด จะไม่พูดถึงหวยคำชะโนดก็คงจะแปลก  เล่ากันปากต่อปากว่า คนที่ไปคำชะโนด มักได้โชค ถูกหวยอยู่บ่อย ๆ

หลังจากที่เราทำพิธีอัญเชิญหลวงปู่พญานาคมาสถิตที่คำชะโนดเสร็จแล้ว พ่อพราหมณ์จะให้ดูขันน้ำมนต์ที่มีน้ำตาเทียน นี่แหละ… จุดที่แต่ละคนจะตีเลขกันออกมาไม่เหมือนกัน ซึ่งก็เป็นความเชื่อส่วนบุคคล

บางคนมาเพราะหวังโชคลาภ บางคนมาเพราะหวังบารมี แต่ทุกคนล้วนได้สัมผัสพลังแห่งศรัทธาที่จับต้องได้

“น้ำ” สำหรับพญานาค เปรียบเหมือนลมหายใจของชีวิต การถวายหรือบูชาด้วยน้ำ จึงไม่ใช่แค่พิธีกรรม หากแต่เป็นการแสดงความเคารพต่อพลังบริสุทธิ์ที่คอยปกปักคุ้มครอง

โดยเฉพาะในสถานที่ที่มีการอัญเชิญพญานาคมาสถิตเป็น “เจ้าที่” หรือ “ผู้คุ้มครอง” น้ำสะอาดจึงเป็นสิ่งที่ไม่ควรขาด ไม่ว่าจะเป็นอ่างเล็ก ๆ ที่ตั้งไว้ตรงฐาน หรือสระใสรอบองค์พญานาค ล้วนช่วยให้พลังไหลเวียนเย็นตาเย็นใจ

แต่หากเราปล่อยให้น้ำแห้งขอด พลังบางอย่างในพื้นที่ก็อาจจะ “นิ่ง” พลังที่ควรไหลเวียนกลับ หยุดชะงัก โดยที่เราไม่รู้ตัว ความรู้สึกที่เคยเย็น สงบ ก็อาจจะกลายเป็นความอึดอัดที่อธิบายไม่ถูก

เราสัมผัสมนต์เสน่ห์แห่งคำชะโนดได้ครบทุกด้าน ทั้ง บรรยากาศที่ศักดิ์สิทธิ์และความสงบร่มเย็นในป่าคำชะโนด วังนาคินทร์

และที่สำคัญที่สุด ความเจริญรุ่งเรือง ไม่ได้มาจากการที่คำชะโนดให้โชคเพียงอย่างเดียว แต่มาจากการที่ บุญของเราสมบูรณ์และจังหวะเวลาเหมาะสม

พ่อปู่พญานาคทั้งหลายคงพอใจที่ลูกหลานตั้งใจ รักษาศีล ปฏิบัติสมาธิ และเจริญภาวนา เพราะแม้แต่พญานาคเองก็ต้องขยันทำความดีเพื่อจะได้ไปเกิดในภพมนุษย์หรือภพที่สูงขึ้นไป ไป นี่แหละคือแก่นธรรมที่แท้จริงของการมาเยือน

อ่านเพิ่มเติม

ภูริทัตชาดก : พญานาคผู้รักษาศีลยิ่งชีวิต

ข้อมูลเพิ่มเติม

• facebook  ศูนย์อำนวยการคำชะโนด อ.บ้านดุง จ.อุดรธานี
• องค์การบริหารส่วนตำบลโพนสูง อ.บ้านดุง จังหวัด อุดรธานี